In 1907 verscheen in Paramaribo het boek met de merkwaardige titel De menschetende aanbidders der zonneslang van de broers Frederik en Arthur Penard.
Het belang van dit boek en de andere publicaties van de heren Penard ligt in het feit dat ze met respect voor de cultuur van de Kalihna (één van de oorspronkelijke volken van Suriname) met cultuurdragers in gesprek gingen. Dit brak met de traditie zoals die tot dan toe bestond en waarin op het einde van de 19e eeuw o.a. de Kalihna in Europa op wereldtentoonstellingen gepresenteerd werden als een exotisch ‘object’ of ‘edele wilde’ en niet als vertegenwoordigers van een cultuur die al honderden jaren bestond.
De kennis van deze Kalihna genezers c.q. leiders was waarschijnlijk rond 1900 nog bij meer mensen bekend en werd via de genezer (of piyai) overgedragen aan andere generaties genezers, die zowel op de hoogte waren van de geneeskunst als ook een rol als priester en ziener vervulden.
Deze kennis vervult een belangrijke rol bij de invulling van tradities en het doorvertellen van de geschiedenis van de Kalihna. Vaak worden tijdens feesten liederen (aremi) gezongen die verwijzen naar de wereld van de Kalihna en het contact met de natuur en de metafysische wereld om hen heen. Het is belangrijk om het evenwicht in en met de natuur niet te verstoren en indien dit toch gebeurd is te herstellen, vaak met behulp van de genezer.
In de ‘Zonneslang’ zijn legenden opgenomen over de strijd van de Kalihna tegen de rooms-katholieke priesters die deze vorm van religie wilden uitroeien. De meeste Kalihna noemen zichzelf wel katholiek maar verloochenden hun eigen levensfilosofie niet, waardoor er een voor de buitenstaander mengvorm van religieuze gebruiken ontstond.
De gebroeders Penard beschrijven in dit eerste deel van hun boek over uiteenlopende gebruiken van de Kalihna op het gebied van voedselbereiding, jacht, seizoenen, verhouding man en vrouw en kosmologie.
Nu veel volkeren in de 21e eeuw, waaronder de Kalihna, worstelen met het behoud van hun culturele waarden en hun acceptatie binnen multiculturele samenlevingen, is aandacht voor hun positie zeer welkom. Onderwijs in eigen taal, erkenning van hun rechten op het land dat ze bewonen en behoud of verkrijgen van waterrechten en de toegang tot de materiele erfenis die in diverse musea over de wereld te vinden is, zijn belangrijke speerpunten hierin.
Zoals een Surinamist en Kalihna publicist en voorman Frans Malajuwara ooit tegen mij zei: ‘Men heeft vele boeken over ons geschreven, maar ik heb geen toegang tot de bibliotheken, want ik ben geen academicus naar Westerse maatstaven.’ Pas tijdens het Internationale Amerikanisten Congres 1988, dat te Amsterdam gehouden werd, hebben vertegenwoordigers van deze oorspronkelijke volkeren van Amerika, tijdens het symposium La vision India, als volwaardige wetenschappers hun presentaties kunnen geven.
Gelukkig varen musea en universiteiten in Nederland anno 2022 een moderne koers en werken ze veelal samen met deze vertegenwoordigers van de Kalihna, die over enorme kennis beschikken, waaraan de Penard broers geroken hebben en die ze hebben getracht in woorden om te zetten via een publicatie als ‘De menschetende aanbidders der Zonneslang’. Het is niet ondenkbaar dat hun kennis over inheemse planten en dieren mogelijke oplossingen bieden voor ziekten die wij nu nog niet kunnen genezen.
Tevens verzamelden de Penard-broers ook allerlei voorwerpen zoals aardewerk, hangmatten en vlechtwerk, die ze in 1912 aan het volkenkundig museum schonken.
De auteur, drs. John Fitzgerald Hagen, studeerde van 1986 tot en met 1991 Archeologie en cultuurgeschiedenis van Indiaans Amerika aan de Universiteit Leiden en studeerde af op onderzoek naar de decoraties op Aardewerk van de Kalihna. Voor dit onderzoek verbleef hij enige tijd in dorp Awala-Yalimapo (Frans-Guyana).
